De overheidssteun kan zeker niet voorkomen dat bedrijven en banen verdwijnen, maar het is een onmisbare steun in de rug van werkgevers die er voorafgaand aan de coronacrisis goed voor stonden en daarmee voor de mensen die bij hen in dienst zijn. Goed is ook dat van-werk-naar-werk en scholing steeds meer aandacht krijgen in de steunpakketten, vindt AWVN.

Leercultuur
AWVN vindt wel dat het kabinet oog moet hebben voor de kwetsbaarheid van de Nederlandse leercultuur. Al jaren is er achterstallig onderhoud op de arbeidsmarkt op dit vlak, waardoor in bepaalde sectoren en beroepsgroepen grote krapte is, terwijl in andere sectoren de uitstroom en mismatches steeds nijpender worden. Het is daarom dringend gewenst dat structureel meer in scholing en ontwikkeling van volwassenen wordt geïnvesteerd – niet alleen in geld, maar ook in randvoorwaarden en prikkels. Dat dit nodig is, blijkt ook wel uit het feit dat onlangs de door de overheid beschikbaar gestelde ontwikkeladviezen binnen een maand waren ‘uitverkocht’. Werkenden staan klaarblijkelijk open om te bewegen als de urgentie er is, maar weten niet in welke richting.

Het gaat er om structurele maatregelen te nemen die de leercultuur ondersteunen. De coronacrisis zou daar volgens AWVN de katalysator in moeten zijn. Denk bijvoorbeeld aan het wegnemen van fiscale ontmoediging voor werkgevers om te scholen of op een andere wijze ontwikkeling te ondersteunen, aan het vergemakkelijken van de toegang voor volwassen tot regulier onderwijs en aan het faciliteren van een centraler punt waar werkenden en werkzoekenden terechtkunnen voor ontwikkeladviezen.

Cao-overleg
AWVN probeert via het cao-overleg al vele jaren om stappen te maken in de richting van een leercultuur, want met alleen overheidsbeleid komt die er niet. De werkgeversvereniging roept daarom behalve het kabinet ook vakbonden, opleiders, onderwijsinstellingen en medewerkers op om mee te werken aan een moderne leercultuur. Dat betekent niet alleen meer ontwikkelbudgetten afspreken voor meer mensen, maar ook leerbeleid afspreken dat mensen stimuleert om daadwerkelijk aan hun ontwikkeling te werken en eens een kijkje te nemen buiten hun eigen baan of beroep.

Kabinet investeert
Het kabinet kiest voor investeringen in plaats van bezuinigingen om de coronacrisis te boven te komen. Dat is de rode draad in de Rijksbegroting 2021 die het kabinet op Prinsjesdag 2020 heeft gepresenteerd. Kozen de kabinetten Rutte-I en Rutte-II tijdens de kredietcrisis er voor om flink te snijden in de rijksbegroting, nu laat het kabinet Rutte-III de overheidsschulden oplopen om het economisch herstel te stutten. Ze wordt daarin gesteund door een groot deel van de economische wetenschap, die ervan overtuigd is geraakt dat dit de beste strategie is om met zo min mogelijk schade uit de crisis te komen en dat de Nederlandse overheidsfinanciën hiertegen bestand zijn.

Koopkracht
Het kabinet wil de koopkracht van burgers zoveel mogelijk op peil houden. Dat wordt onder andere gerealiseerd door de inkomstenbelasting in de eerste schijf te verlagen en de arbeidskorting te verhogen. Dit is goed voor 1 miljard lastenverlichting voor werkenden en gepensioneerden wat helpt om de consumptie te stimuleren. Voor zzp’ers staat daar wel tegenover dat de zelfstandigenaftrek sneller wordt afgebouwd dan vorig jaar al was aangekondigd.

Minder winstbelasting
Het kabinet wil bedrijven aanmoedigen om te blijven investeren. Bedrijven gaan minder winstbelasting betalen, maar dit geldt alleen voor kleine en middelgrote bedrijven. Daarnaast komt er een belastingaftrek voor investeringen. Ook wordt er 2 miljard euro vrijgemaakt om te besteden aan verbetering van de infrastructuur. Het vorig jaar aangekondigde investeringsfonds om het groeivermogen van Nederland te vergroten (in de wandelgangen het Wopke-Wiebesfonds genoemd) komt er ondanks de crisis gewoon, al is het budget met 20 miljard voor vijf jaar minder riant dan gehoopt. Daarnaast was al bekend dat het kabinet per 1 oktober een derde steunpakket invoert om bedrijven en banen te behouden, waartoe onder andere een aangepaste versie van NOW-regeling behoort die doorloopt tot en met juni volgend jaar.

Onzekerheid
Het CPB schetst een iets positiever economisch beeld dan in augustus, maar de onzekerheid over het komende jaar blijft groot. De economische groei wordt voor 2021 iets hoger (3,5%) en de krimp in 2020 iets lager geraamd dan in augustus. De krimp blijft evenwel enorm met -5%. Deze positieve bijstelling komt doordat in deze raming het nieuwe steunpakket inclusief NOW 3.0 en de belastingverlaging is meegenomen. Daardoor blijft de stijging van de werkloosheid ook beperkt ten opzichte van de eerdere raming (5,9 procent) en is er sprake van een voorzichtig positief koopkrachtbeeld. De stijging van de contractlonen wordt geraamd op 1,4%.

Deze cijfers geven enig houvast, maar nog steeds geldt dat het verdere economische verloop van de crisis veel onvoorspelbaarder is dan eerdere crises is: los van een nieuwe uitbraak is het hersteltempo onzeker en de verdere verspreiding van de pandemie (inclusief mogelijke nieuwe beperkende maatregelen) vormt natuurlijk de grote wildcard. Lees in deze blog van Koen van Schie-Akdag meer over wat deze raming betekent voor werkgevers en wat ze hiervan kunnen leren voor het arbeidsvoorwaardenoverleg.

Verkiezingen
Deze rijksbegroting is natuurlijk belangrijk voor de huidige aanpak van de crisis, maar politiek gezien zullen de komende debatten vooral in het teken staan van de Tweede-Kamerverkiezingen van 17 maart 2021.
De verkiezingsprogramma’s van de verschillende partijen zijn (bijna) af. Dit najaar zal blijken welke thema’s het debat gaan bepalen en welke voorstellen partijen gaan doen voor het volgende kabinet. De uitkomst van de formatieonderhandelingen zal voor de komende vier jaar in grote lijnen bepalen welke keuzes worden gemaakt wat betreft de overheidsbegroting, belastingen en werkgeverslasten en welke stappen worden gezet op het gebied van de hervorming van de arbeidsmarkt.
AWVN heeft op dat laatste punt al wat voorwerk gedaan voor het nieuwe kabinet – zie bijvoorbeeld de voorstellen van het Platform Toekomst van Arbeid.